काठमाडौँ। पछिल्लो समय बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुमा तरलता थुप्रिएको थुप्रियै छ। बैंकहरूमा थुप्रिएको तरलता व्यवस्थापन गर्नका लागि नेपाल राष्ट्र बैंकले बैंकिङ प्रणालीबाट पैसा तान्दै आइरहेको छ।
बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुमा निक्षेप बढ्दा पनि कर्जा लगानी सुस्त हुँदा बैंकहरुमा तरलता थुप्रिरहेको छ । बैंकिङ प्रणालीमा थुप्रिएको तरलता व्यवस्थापनका लागि राष्ट्र बैंकले विभिन्न समयमा रिभर्स रिपो अर्थात निक्षेप संकलन उपकरणमार्फत बैंकिङ प्रणालीबाट पैसा तान्दै आएको छ ।
तरलता भनेको के हो ?
बैंक तथा वित्तीय क्षेत्रमा तरलतालाई लगानीयोग्य पूँजीका रूपमा बुझ्ने गरिन्छ । कुनै पनि सम्पत्तिको तुरुन्त खर्च वा भुक्तानीयोग्य रकममा परिणत हुन सक्ने गुण वा क्षमतालाई तरलता भन्ने गरिन्छ। तरलता भनेको सम्पत्ति वा सुरक्षालाई नगदमा रूपान्तरण गर्ने सहजता हो, जसमा नगद आफैंमा सबैभन्दा तरल सम्पत्ति हो।
यो कुनै सम्पत्ति वा सुरक्षालाई बजार मूल्यमा असर नगरी तयार नगदमा रूपान्तरण गर्न सकिने सहजता हो । नगद सबैभन्दा तरल सम्पत्ति हो, किनकी यसलाई भुक्तानी गर्न वा खर्चहरू पूरा गर्न सजिलै प्रयोग गर्न सकिन्छ। यो बैंकहरूमा चालू र बचत खाताहरूमा राखिएको पैसा पनि हो।
कम्पनीको तरलताले बाह्य पूँजी उठाउनु वा ऋण नलिई ऋण दायित्व वा चालू दायित्वहरू तिर्न सक्ने क्षमतालाई जनाउँछ। उच्च तरलता भनेको कम्पनीले आफ्नो छोटो अवधिको ऋण सजिलै तिर्न सक्छ भन्ने बुझिन्छ। यता, कम तरलताले भने यसको विपरीत संकेत गर्छ।
तरलता समस्या समाधान कसरी गर्ने ?
१ . तरलता समस्या समाधान गर्न पहिलो चरणमा आफ्नो नगद प्रवाहको राम्ररी विश्लेषण गर्नुपर्ने हुन्छ
२ . तरलता समस्याहरूलाई सम्बोधन गर्ने अर्को प्रभावकारी तरिका भनेको आफ्नो लागत घटाउनु हो
३. आफ्नो भुक्तानी योजनाहरूको समीक्षा गर्नुपर्छ
४. बाह्य वित्तपोषण खोज्नुपर्छ
